ماهی گرمابی - khaksamen.ir

آنچه از ماهی های گرمابی باید بدانیم

ماهی کپور : Cyprinus carpio

زیستگاه: کپورماهیان بزرگترین خانواده آب شیرین هستند از لحاظ پرورش جزء ماهیان گرمابی بوده اند و در ناحیه مصبی و آبهای لب شور دیده می شوند. و در مناطق نیمه گرم و گرمسیر که دارای حرارتی بین 20-15 الی40-35 درجه سانتی گراد باشد پرورش می یابند. این گونه جانوری خونسرد است و حرارت بدن آن تابع درجه حرارت محیط زیست قرار می گیرد و معمولا 0.5 درجه سانتی گراد کمتر از دمای محیط زیست می باشد. گوشت این ماهی بوی قویتری نسبت به انواع دیگر دارد، فلس ماهی کپور مایل به قرمز و درشت و بدنش پرگوشت است.در دمای زیر 7 درجه سانتی گراد به صورت جمعی به خواب زمستانی می روند.

ویژگی کپور ماهیان:

خونسرد هستند و برای یکسان کردن دمای بدن خود با محیط نیاز به صرف انرژی ندارند.
غذای خود را از آب بدست می آورند
رشد نسبتا سریعی دارند
در برابر شرایط نامطلوب محیط مانند کمبود اکسیژن مقاومت می کنند
رشد نسبتا سریعی دارند
از غذای طبیعی استفاده می کنند و دارای راندمان تغذیه بالایی هستند
در مقابل بیماری ها مقاومت می کنند

پراکنش طبیعی: این تیره به جزء در امریکای جنوبی،قطب های شمال و جنوب،ماداگاسکار و استرالیا به حد وفور در همه جا منتشر گردیده اند.

کشورهای تولید کننده اصلیcyprinus carpio (آمار شیلات فائو،2006)

# دانلـودطـرح تـوجیهی پـرورش ماهی گرمآبی

تغذیه و انواع گونه های کپور ماهیان:

کپور علفخوار(آمور) Ctenopharyngodon idella:

از ماهی های گیاهخوار به شمار می رود و از گیاهان آلی موجود در کف استخر و البته از پلانکتون های جانوری نیز تغذیه می کند. با رشد ماهی میزان تغذیه از زئوپلانکتون ها کاهش می یابد و می تواند از برگ های جوان باریک محیط آبی و همچنین از گیاهان خشک مانند شبدر و یونجه تغذیه کند.

زیستگاه اصلی آن مانند انواع دیگر ماهی کپور در سیبری و چین می باشد. این ماهی به دلیل رشد سریع آن در کشورهای مختلف پرورش داده می شود، ماهی کپور علفخوار به دلیل شباهت زیاد آن به ماهی سفید دریایی به ماهی سفید پرورشی معروف می باشد. بهترین شرایط تغذیه ای ماهی آمور 20 درجه سانتی گراد است. در دمای مناسب تا 40% وزن بدن خود تغذیه می کند. ماهی آمور از دمای 12 درجه تغذیه خود را شروع می کند و در دمای 22-28 بیشترین میزان تغذیه را دارد. برای محاسبه غذای مورد نیاز در یک استخر که دارای 1000 قطعه آمور 400 گرمی می باشد در دمای 25 درجه سانتی گراد به طریق زیر عمل می کنیم؛

وزن ماهی موجود kg400=gr400000=gr400×1000

160 کیلوگرم میزان علوفه مورد نیاز برای این استخر kg 160=40%×400

کپور معمولی :Cyprinus carpio این گونه سرسلسله خانواده کپورماهیان می باشد. مبدا پیدایش کپور معمولی در حوزه دریای سیاه و خزر می باشد. به صورت عمومی کف زی خوار و همه چیز خوار(کرم، حلزون، لارو حشرات و توده های گیاهی و جانوری) است. با پوزه خرطومی شکل خود مواد غذایی گیاهی و جانوری موجود در کف استخر را مکیده و پس از غرغره کردن در حفره های دهانی و دفع مواد زاید، مورد تغذیه قرار می دهد.

تنها گونه موجود در استخر که برای تغذیه آن از غذای دستی کنسانتره (پلت) استفاده می شود. در روش اصولی تغذیه انواع کپور ماهیان چینی باید مقدار و دفعات غذادهی ماهیان مد نظر قرار گیرد بطوری که درسنین پایین که اندازه ماهی ها کوچکتر است غذا دهی بیشتر و مقدار غذا نیز نسبت به وزن ماهی ها بیشتر است و این نسبت با رشد ماهی ها تغییر می کند

ماهی کپور سرگندهAristichthys nobilis : مبدا پیدایش این ماهی در رودخانه های جنوب و مرکز چین است،در ایران حوضه دریای خزر یافت می شود. به دلیل کیفیت بسیار مرغوب گوشت،رشد بسیار سریع،امکان تکثیر مصنوعی و قابلیت گله پذیری در کلیه استخرها و منابع آبی پرورشی جهان گسترده شده است.در صورت فراوانی غذا رشد آن بسیار زیاد است، در ابتدا از زی شناوران جانوری تغذیه می کند و به مرور همراه پلاکتونهای جانوری درشت از پلاکتونهای گیاهی درشت نیز تغذیه میکند.

ماهی کپور نقره ای(فیتوفاگ :Hypophthalmichthys molitrix (این ماهی از زی شناوران گیاهی تغذیه می کند و تولید این تک سلولی ها با بارور کردن استخرها توسط کودهای شیمیایی و آلی به آسانی و بسیار ارزان انجام پذیر است. این ماهی برای استخرهای ذخیره آب کشاورزی سیمانی چندان مناسب نیست و در استخرهای ذخیره آب خاکی و سیمانی هم در صورتی که آب ماندگاری داشته باشد و رنگ آن سبز شود می توان با درصد پایین حداکثر 10 % کل ماهیان استفاده کرد ،

زیرا در هر صورت تعویض آب در این استخرها باعث رشد کم پلانکتون ها می شود،کوددهی استخر رشد پلانکتون ها را تسریع می کند برای این منظور هر 1000 متر استخر60-70 کیلو کود حیوانی(آلی)را داخل گونی ریخته و در چند جای مختلف استخر که بیشتر به ورودی نزدیک باشد نصب می کنند،کودها را هفته ای یکبار تعویض می کنند. کود شیمیایی را هم باید در آب حل کرد و در داخل استخر پاشید.البته میزان کود شیمیایی بسیار کمتر از کود آلی است (برای هر 1000متر استخر تقریبا در هر هفته 3-4 کیلو) ولی در استخرهای ذخیره آب بهتر است از کود آلی استفاده شود.

نکته: کل دوره پرورش کپور ماهیان 8 ماه است که در این مدت ماهی از 20 گرم به بیش از 2 کیلوگرم میرسد .

منابع آب : اساسی ترین عامل در موفقیت یا ناکامی یک مزرعه پرورش ماهی منبع تامین آب آن است.این منابع شامل آبهای جاری نظیر رودخانه ها چشمه ها، آب چاه ها و قنات ها ،آب باران، می باشد.معمولا ظرفیت مزارع پرورشی را بر اساس کمترین مقدار آب ورودی به مزارع پرورشی طراحی می کنند.همچنین باید توجه کرد که منبع آبی مورد نظر فاصله زیادی از محل احداث مزارع پرورشی نداشته باشد. در مزارع تولید ماهیان گرمابی(کپورماهیان)به دلیل نیاز اکسیژنی کمتر و دمای مورد نیاز بالاتر لزومی به جریان و تعویض دائمی آب نیست.ضمن اینکه جهت تامین غذای طبیعی در مزرعه (زی شناوران گیاهی و جانوری) این نوع استخرها خاکی هستند.پس از آبگیری استخرها در ابتدای دوره پرورش ماهی (از منبع اصلی که معمولا چشمه،سراب یا رودخانه و گاهی چاه می باشد)در طول دوره پرورش که معمولا 8 ماه است بسته به نیاز،چندبار تعویض بخشی از آب صورت می گیرد.در شرایط معمولی از هر هکتار مزرعه پرورش ماهیان گرمابی 3 تن ماهی استحصال می گردد و در صورتی که مزرعه به طرز مناسبی هوادهی گردد تولید هر هکتار را تا 8 تن نیز می توان افزایش داد.

محدوده دمایی برای کپورماهیان

گونه ماهیان گرم آبی	دمای مناسب(سانتی گراد)		محدوده دمای خطرناک(سانتی گراد)
Cyprinus carpo(common carp)	تکثیر	رشد	حداکثر	حداقل
Cyprinus carpo(common carp)	کمتر از 18	26-23	36	2

میزان جریان آب ورودی به استخرها و مخازن پرورش ماهی در سیستم های متراکم همواره تحت تاثیر عواملی از قبیل وزن توده زنده در استخر،اندازه ماهی ها،درجه حرارت آب،ارتفاع محل از سطح دریا و میزان حلالیت اکسیژن در آب می باشد.مقدار آب مورد نیاز به شرح ذیل محاسبه می گردد:

F×W/L=I

=I مقدار آب مورد نیاز (لیتر در دقیقه)

=W وزن توده زنده (کیلوگرم)

=L طول متوسط ماهی (سانتیمتر)

=F مقدار قابل استخراج از جدول زیر

مقادیر اندیس جریان پیشنهادی دبی آب (m³/s)ورودی براساس رابطه بین دما و ارتفاع محل از سطح دریا

دمای آب سانتی گراد		ارتفاع از سطح دریا(m)
	0	300	600	900	1200	1500
18	0.03	0.028	0.026	0.024	0.022	0.02
19	0.028	0.026	0.024	0.022	0.02	0.018

مدیریت آب استخرهای پرورش ماهیان گرمابی:

کنترل میزان جریان آب ورودی به استخر:بیشتر به منظور تنظیم درجه حرارت آب و مقدار اکسیژن محلول در آب
کنترل درجه حرارت آب: کپورماهیان به آب با درجه حرارت حداقل 18 و حداکثر 30 درجه سانتی گراد نیاز دارند.
کنترل میزان اکسیژن محلول آب: میزان اکسیژن محلول آب در دمای 0 درجه سانتی گراد معادل 6.14 میلی گرم لیتر است.
کنترل میزان آب: یکی از عوامل مهم تعیین کننده میزان تولید اولیه استخرهای پرورش کپورماهیان است.

کنترل آب استخر از نظر ایجاد مواد سمی یا رد آلاینده ها به آن

تکثیر و پرورش: در تکثیر و پرورش ماهیان گرمابی،فرآیند آماده سازی استخرهای پرورش ماهی یکی از فعالیت های اجرایی بسیار مهم است به طوریکه در مزارع پرورش ماهیان گرمابی،زنجیره فعالیت ها از آغاز تا پایان و عرضه ماهی به بازار با این فعالیت رابطه ای تنگاتنگ دارد. انجام صحیح مراحل آماده سازی باعث کنترل بیماری ها،افزایش حاصلخیزی استخرهای پرورش ماهیان گرمابی و در نتیجه افزایش تولید در واحد سطح می شود. مراحل آماده سازی به شرح ذیل است: عملیات خشک کردن استخرهای پرورش کپورماهیان- عملیات جمع آوری رسوب کف استخرهای پرورش کپور ماهیان- عملیات شخم و دیسک زنی استخرهای پرورش کپور ماهیان- عملیات آهک پاشی استخرهای پرورش کپور ماهیان- عملیات بارور سازی استخرهای پرورش کپور ماهیان

تاسیسات مورد نیاز احداث استخر پرورش ماهیان گرمابی:

سیستم های آبرسانی و تاسیسات لازم (مانند حوضچه فیلتراسیون –ایستگاه پمپاژ و کانال های آبرسان)
دریچه ورودی و خروجی آب
کانال های تخلیه آب و حوضچه صید
ساختمان استخر

تراکم ماهی: از ارکان مهم و قابل توجهی که بایستی در پرورش متراکم ماهی همواره مد نظر قرار گیرد،میزان تراکم ماهی در واحد سطح و نیز میزان دبی آب ورودی مورد نیاز براساس تراکم ماهی و دمای آب می باشد. میزان تراکم ماهی در مترمکعب را از معادله زیر بدست می آورند:

طول ماهی (سانتیمتر)× 2 = وزن توده زنده (کیلوگرم در مترمکعب)

ارزش اقتصادی:

اهمیت تکثیر و پرورش ماهی را می توان به جنبه های اقتصادی ، دارویی ، غذایی دسته بندی کرد. ماهیان گرمابی را می توان تبدیل به محصولات فرآوری شده از جمله ناگت،برگر و ناگت ماهی ویژه کودکان با اشکال متنوع و جذاب،کرد. برای افزایش قابلیت پذیرش ماهی کپور نقره ای به تولید محصولات با ارزش افزوده از گوشت چرخ شده(خمیرماهی)آن پرداختند و محصولاتی از جمله برگر،فینگر، سوسیس،کوفته،بستنی،اسنک ماهی از گوشت چرخ شده آن تولید کرده اند.

تولید محصولات با ارزش افزوده از ضایعات ماهیان پرورشی مانند تولید کره رژیمی از ژلاتین ضایعات کپور ماهیان نیز می تواند آثار اقتصادی و اقزایش درآمد را برای تولید کنندگان و فرآوری کنندگان به دنبال داشته باشد. پنیر ماهی از کپور نقره ای،کنسرو و سوخاری کوفته از گوشت چرخ شده ماهی کپور نقره ای ،سوسیس غنی شده از گوشت ماهی پرورشی کپور نقره ای،اسنک حجیم شده از ترکیب ذرت و ماهی نیز مواردی دیگر از مشتقات ماهیان گرمابی می باشد

ویژگی زیستگاه و نیازهای عمومی گونه کپورماهیان

توپوگرافی(شیب،جهت،ارتفاع):

(شیب زمین-جهت حرکت خورشید-جهت وزش باد)

– مسطح یا نسبتا مسطح با شیب حدود 2% تا باکمک نیروی ثقل تخلیه گردد.

– شیب زمین 0 تا 2 درصد

– شیب کف استخر را 2:3000 در نظر میگیرند

– شیب دیواره: به نسبت 1به1 تا 1به8 متغیر است

– عمق استخر به میزان 1.5 تا 3 متر باشد

– عمق استخر به توپوگرافی منطقه و نیاز آب بستگی دارد

آب و هوا (اقلیم)

– دما: 18 -25 درجه سانتی گراد (آب وهوای معتدل تا گرم)

– آب مورد نیاز :به ازای هر هکتار 3 تا 5 لیتر در ثانیه آب لازم است.

– اکسیژن محلول: 5 تا 6 میلی گرم در لیتر

– PH : 7- 8.5

– سختی:100 تا 3000 میلی گرم در لیتر برحسب کربنات کلسیم

– قلیائیت:ترجیحا بین 150-200 میلی گرم در لیتر

– شفافیت از 30 سانتیمتر نباید بیشتر یاشد

– رنگ آب استخر بهتر است زرد متمایل به سبز باشد که حاکی از وضعیت زی شناوری مناسب است.

– در مورد تبخیر، درجه حرارت و شدت باد و درجه نمناکی نقش دارند و تبخیر موجب افزایش غلظت مواد محلول در آب میشود.

– رطوبت هوا بیشتر شود میزان تبخیر سطحی کاهش می یابد.

میزان تابش نور خورشید

(میزان ساعات آفتابی درسال)

میانگین درجه حرارت(سانتیگراد)	میانگین ساعات آفتابی در سال	انواع اقلیم
15	2000تا2500	کوهستانی معتدل خزری
20	2500 تا 3000	گرم
25 به بالا	2800تا3300	خیلی گرم

تعداد روزهای آفتابی زیاد باشد چرا که نور خورشید یکی از عوامل مهم در حاصلخیزی استخرهاست.برای استفاده هر چه بیشتر از تابش نور آفتاب باید در طراحی مزرعه حتی المقدور امکان قرار دادن طول استخرها در جهت شرقی-غربی وجود داشته باشد.

نوع خاک و پوشش گیاهی

– زمین مورد استفاده برای استخرهای پرورش کپورماهیان خاکی است.

– نفوذپذیری خاک ،ناشی از بافت و ساختمان خاک است.

– بافت خاک نرمتر نفوذپذیری کمتر

– با فشردن مکانیکی خاک ساختمان خاک را برای کاهش نفوذپذیری تغییر می دهند

– نگهداری خوب آب،خاک رس یا خاک های رسی ماسه ای(حداقل 25% خاک رس)

– حاصلحیزی خوب،خاکی مناسب است که ذرات ریز رس و لای بیش از 50 درصد از وزن کل خاک خشک را تشکیل دهد. مانند خاک های رسی لومی

میزان مصرف غذا[2]

وزن ماهی(گرم)	میزان غذا(درصد وزن ماهی)
501-550	2.8
551-600	2.5
601-650	2.3
651-700	2.1
701-750	1.9
751-800	1.7

جیره غذایی

جلبک،لارو،حشرات،صدف، ارگانیزم ها و حتی از نوزاد خود

سبوس ها،غلات،کنجاله ها

متوسط ضریب تبدیل غذایی

– هر غذايي براي ماهي يك ضريب تبديل به گوشت دارد كه در محاسبه مقدار تهيه آن غذا براي مقدار افزايش وزن ماهي بايد مد نظر قرار گيرد.

– ضریب تبدیل غذایی در کپورماهیان 2.5 تا 5 است کپور معمولی 4 – آمور 50 الی70(گیاهان آبزی مانند آزولا و گوشابها)، 25 الی 30 (گیاهان خشکی زی مانند سورگرم و شبدر و لوئی)

نرخ تولید ضایعات(پسماند و فوضولات)

– تولید 1کیلوگرم ماهی با فرض ضریب تبدیل غذایی 1تا3 به مقدار 1تا 3 کیلوگرم ماده غذایی خشک نیاز است.حدود 30% از غذا بصورت مواد زائد ارگانیک دفع میشود.حدود 70%از غذا بصورت NوP مصرف نشده در آب باقی می ماند.

میزان فضای مورد نیاز

– مستطیلی شکل و مساحتی برابر نیم تا پنج هکتار را دربر می گیرند،اما مناسب ترین اندازه برای ساخت این نوع استخر ها،استخرهای یک هکتاری است. عمق 1.5 تا 2 متر و شیب طولی 1:200 و شیب عرضی از دیوار تا وسط استخر

آنچه از ماهی های گرمابی باید بدانیم

ماهی کپور : Cyprinus carpio

# دانلـودطـرح تـوجیهی پـرورش ماهی گرمآبی

تغذیه و انواع گونه های کپور ماهیان:

گونه ماهیان گرم آبی

دمای مناسب(سانتی گراد)

محدوده دمای خطرناک(سانتی گراد)

Cyprinus carpo(common carp)

تکثیر

رشد

حداکثر

حداقل

کمتر از 18

26-23

36

2

دمای آب سانتی گراد

ارتفاع از سطح دریا(m)

0

300

600

900

1200

1500

18

0.03

0.028

0.026

0.024

0.022

0.02

19